AÇIK HESAP ÇALIŞMAK ve RİSK YÖNETİMİ

Bu yazıyı gerçek, 2015 yılı içerisinde yaşanmış, hadiseler zincirinden yola çıkarak yazmaya başlıyorum. Yakın zamanda K adlı şehirde D adlı şirket battı. Tahmini batık 500 milyon TL. D bir tekstil firması. D firmasının batışı en başta K olmak üzere, birden çok şehri etkiledi. D haricinde çok sayıda şirket bu hadiseden etkilendi. Etkilenen şirketlerden ikisi akrabalarıma ait ve dışardan duyduğum kadarıyla, iki şirketin muhtemel zararı 10 milyon TL civarında.

Zincirleme hadise özetle şu:

1- D adlı firma diğer üreticilerden tekstil ürünleri topluyor ve satıyor.
2- Diğer firmalar D firmasıyla açık hesap çalışıyorlar, zira D firması iyi fiyat veriyor. Tek ölçüt: "İyi fiyat"

Etkilenen şirketlerden birisinin CEO'suyla, bu zincirleme hadiseden birkaç ay önce, konuşmuştum ve şu hususlar hakkında bilgi almıştım:

1- Şirketinizde iç denetim&risk yönetim faaliyetleri var mı?
2- İç denetim&risk yönetim faaliyetlerini oluşturmayı düşünüyor musunuz?

Aldığım yanıt özetle: "Düşünmüyoruz. Ki zaten bu kavramlara aşina firma çok az. Bağımsız denetimi yeterli görüyoruz ya da görmemiz gerekiyor. İç denetim çok uzak bir kavram..."

Gelelim "açık hesap çalışma" konusuna... Açık hesap çalışmada tek ölçüt "iyi fiyatsa", vay canım ülkemin haline!

Anlı şanlı şirketlerimiz ve bu şirketlerin sayın yöneticileri, şu hususlar çok önemli değil mi?

1- Açık hesap çalışmayı düzenleyen iç prosedürleriniz, süreçleriniz ne durumda?
2- Kredili satışlarınızla ilgili, alım yapan firmaları değerlendiren "kredi süreciniz" ne durumda? Firmaların mali verilerini, ortaklık yapısını ve kabul edilebilecek diğer kıstasları değerlendirdiniz mi? Piyasa istihbaratı yapıyor musunuz?
3- Satışlarınızın en fazla % kaçının açık hesapla olabileceğini değerlendirdiniz mi?
4- Alım yapan firmalar için açık hesap çalışma, avansla çalışma; banka teminat mektubu, çek ya da senet talep etme gibi hususları nasıl değerlendiriyorsunuz?
5- Satış yapan personelle firmayı değerlendiren personel farklı mı?
6- Firma değerlendirme raporlarınızı çapraz kontrole tabi tutuyor musunuz? Örneklem seçilen değerlendirme raporunun amir tarafından kontrol edilmesi ya da değerleme raporu hazırlayan personelin birbirlerinin raporunu kontrol etmesi gibi... Örnek: "Haftada 1 adet A ve B adlı personel birbirlerinin raporlarını kontrol etmektedirler." uygulaması...
7- Satış ve teminat şartları için onay mekanizmanız mevcut mu?
8- Satış sürecinizi risk değerlendirmesine tabi tuttunuz mu?
9- Satış sürecine iç kontrollerinizi gömdünüz mü?
10- İç denetim biriminiz satış sürecini çok boyutlu inceledi mi?

Maalesef, yukardaki soruların cevabı D firmasıyla açık hesap çalışmayı tercih eden (sadece iyi fiyattan dolayı) firmalar için yok! Bu yazıya konu olan firmalar öyle küçük firmalar değil. Ad veremiyorum, ama bir tanesinin memzucunda yaklaşık 64 milyon TL'lik risk görünmekte mesela.

Eğer bu firmalarda iç denetim&risk yönetimi sistemleri işleseydi, eminim ki yukardaki soruları sormaya gerek kalmayacaktı.