İÇ DENETİMDE YENİ BİR MODEL İHTİYACI: YALIN İÇ DENETİM

Bir proje var zihnimde: Yalın iç denetim... 2016-2017 yılları arasında projeyi geliştirmek, çalıştığım şirkete uyarlamak ve Türkiye iç denetim sektörüne sunmak istiyorum. Aslında dünyada bu konuda çalışmalar olmuş, incelediğim kadarıyla. Ama çok da bilindik bir kavram ve uygulama değil. Aslında yapmak istediğimi örnekle somutlaştırayım. Linux işletim sistemini bilirsiniz. Windows'a zıt, açık kodlu bir işletim sistemi. Ve çok farklı versiyonları var. TÜBİTAK Pardus İşletim Sistemi'ni geliştiriyordu eğer yanlış hatırlamıyorsam. İşte, Pardus da Linux temelli, ama özgün... Yapmak istediğim de tam buna benzer. Yalın düşünceyi iç denetimle harmanlamak ve kullanmak istiyorum. Bu elbette kolay değil. Öncelikle, sağlam bir bilgi birikimi ve uygulama becerisi gerektirmekte. Asla NOYA uzmanlardan olmadım. Ki kendimi uzman/usta olarak bile tanımlamıyorum. (NOYA: Ne olsa yaparım abi). Bilgi birikimi sağlamak da öyle kolay değil. Çok ciddi okumalar gerekli. İç denetim, risk yönetimi, iç kontrol, kurumsal yönetim, yönetim ve organizasyon, yalın düşünce, bilgi sistemleri, finansal muhasebe, yönetim muhasebesi, yönetim sistemleri, pazarlama, kurumsal kaynak planlaması, veritabanı gibi çok farklı konularda çok ciddi okumalar gerekli. Ve bu okumaları yaptığımız işle birleştirebilmek...

Peki yalın iç denetim neden gerekli, bu konuya da değinmek gerek. Öncelikle, çağdaş iç denetimi bilen ve uygulayan şirket ve uzman çok az. Evet, birçok şirkette iç denetim birimi mevcut. Ama iç denetimden anlaşılan ne yazık ki şunlar: Teftiş, mali denetim, vergi denetimi, kalite denetimi vs... Elbette bu tür denetimler de çok kıymetli, ama iç denetim çok farklı bir husus. Değer katmak, verimliliği sorgulamak, risklere yorumda bulunmak, yeni fikirlerle danışmanlıkta bulunmak, fırsatlara atıfta bulunmak... İşte, çağdaş iç denetimin bazı alt uygulama alanları...

Peki ülkemde genel iç denetim uygulaması nasıl? Klasik teftiş faaliyetleri. Yani geçmiş tarihli verileri inceleme, mevzuata uygunluğu denetleme, eksiklikleri bulma ve suçlunun kafasını alma. Hatta "kafa alan müfettiş" kavramı çok yaygındır. Denetçi algısı nasıldır? Denetçiden korkulur, denetçi asık suratlıdır, denetçi eli sopalı bir insan gibidir ve vurduğu kişi bir daha iflah olmaz. Teşbihte hata olmaz. Durumu en kısa şekilde özetlemeye çalışıyorum. Halbuki çağdaş iç denetçi proaktiftir, geçmişi değil geleceği öncelikle zihninde hayal eder. Mevcudu daha iyi yapma, kök neden analizi gerçekleştirme, verimliliği arttıracak öneriler getirme gibi hedefleri vardır. Kimse yanlış anlamasın, çağdaş iç denetim yapanımız çok az. Amacımız daha fazla bulgu yazma, rapor sayfasını arttırma, icraya karşı gücü pekiştirme...

Yalın düşüncede değer müşterinin gözünde tanımlanır en başta. İç denetimin müşterisi kim? Şirket sahipleri, üst yönetim ve denetlenenler (çağdaş tabirle, müşteriler...)... Yalın düşüncede israflar ve günahlar vardır. Örneğin fazla stok bulundurma bir günah olarak tanımlanır. Yalın düşüncede sıfır hata hedeflenir. Yalın düşüncenin çeşitli teknikleri vardır. Örneğin 5S ve Poka Yoke gibi. Yalın düşünce aynı zamanda "Toyota Üretim Sistemi" olarak da bilinir. Zira temelleri Toyota'da atılmıştır. Bu sistem sayesinde, Toyota lider bir üretici haline gelmiştir. Kısacası; yalın düşüncesi değer odaklı, sıfır hata felsefesini benimseyen, israflardan ve günahlardan uzak üretim hedefleyen bir felsefe... Verimliliği azami seviyeye çıkarma gayesinde...

Velhasıl, çağdaş iç denetimi ve yalın düşünceyi harmanlayacak, ülkeme özgü, pratik, uygulanabilir bir sistem geliştirme hedefi... Yalın iç denetim... Çok ciddi çalışma yapmam gerekiyor. Bu projeyi tamamladığımda ne mi olacak? Kıdemli kalfalıktan ustalığa terfi etmiş olacağım. Evet, iç denetimde usta olmam için bu projeyi başarıyla tamamlamam gerekli. Katkılarınızı bekliyorum.