MAVİ OKYANUS STRATEJİSİ ve REKABET

Piyasa hakkında yıllarca bize şunlar telkin edildi: "Şirketler rekabet
ortamında mücadele etmektedir. Rekabete makul yanıtlar veremeyen şirketler yok
olmak durumundadır.". Evet, piyasada iş yapabilmenin püf noktalarından
birisinin rekabet olduğunu düşündük her zaman. Rekabet elbette önemli bir
faktör, ama başarılı olmak için başka stratejiler geliştirilemez mi?

Harvard'ın iki hocası tarafından ortaya atılan "Mavi Okyanus Stratejisi"
birçok şirket ya da profesyonel tarafından işitilmemiş ya da dikkate alınmayan
bir kavram. Kitabın İngilizce versiyonu çeşitli sitelerden temin edilebilir.
Zamanında Türkçe baskısı da yapılmış, ama baskısı tükenmiş olabilir. Hazır
bilgiye karşı olduğum için, bu stratejinin bütün önemli noktalarını burada
paylaşmayacağım, ama kitapta işlene temel öğeler özetle şunlar:

1- Rekabeti anlamsız hale getirme

2- Mavi Okyanuslar

3- Kırmızı Okyanuslar...

Rekabeti anlamsız hale getirebilmek mümkün müdür? Zor bir soru, ama piyasada
mevcut olan ürün ya da hizmetin aynısını tekrardan piyasaya sürerseniz,
kendinizi acımasız rekabetin tam ortasında bulursunuz. O zaman; piyasada var
olmayanı ve müşteride eşsiz bir deneyim yaratacak olanı siz piyasaya
süreceksiniz. Ama ülkem piyasası nasıl? Esnaftan sanayiciye, şu şikayetler her
zaman kulağımıza çarpmaz mı: "Rekabet belimizi büktü." veya "Tam
işleri düzenlemiştik, ama piyasaya fiyat kırarak giren yeni rakip yüzünden
mahvolduk." veya "İplik piyasasında sözümüz geçiyordu, fakat 6. bölge
teşvikleri yüzünden işlerimiz berbat hale geldi."...

Peki, ad vererek bir örneğe geçelim mi? "Vestel Venüs"... Vestel,
eğer İstanbul'da veya İzmir'imde yaşasaydım, çalışmayı isteyeceğim çok güzel
bir şirket, fakat Venüs markası sizce başarılı oldu mu? Nokia gibi dev bir
firma bile akıllı telefon piyasasında tutunamamışken, Vestel'in Venüs marka
akıllı telefonlarla kırmızı okyanusa dalması iyi bir karar mı? Evet, kırmızı
okyanus malum rekabet piyasası... Venüs iddialı bir şekilde piyasaya girmişti.
Ki şahsen çok sevinmiştim. Güzel bir reklam kampanyası da başlatmışlardı, ama
maalesef istenilen pazar payını alamadılar, zira farklılaşamadılar. Zaten
piyasaya hakim oyuncular var.

Stratejik yönetimle ilgili bazı kavramların askeri kavramları çağrıştırması
dikkatinizi çekmiştir. Örneğin "headquarter"... Zira stratejik
yönetim kavramlarının birçoğunun temelinde askeri harekatlar vardır. İşin
uzmanları daha iyi bilir, ama 2. Dünya Savaşı sırasında orduların (özellikle
ABD ordusu) başarılı olması adına bir çoğu geliştirilmiştir. Askerlik yapanlar
bilir ki, askeri harekatlarda rekabet inanılmaz önemli bir kavram. İşte, diğer
ordunun işgali altındaki yerleri kurtarma ya da yeni alanlar kazanma... Peki,
şirketlerimizi daha sivil bir dünyada, "Mavi Okyanus Stratejisi" ile
buluştursak ve rekabeti anlamsız kılmaya çalışsak, sizce nasıl olur?