MESLEK HAKKINDA BAZI MÜLAHAZALAR

İç denetim mesleğinin alaylısı olduğumu söylesem, iddialı bir ifade olmayacaktır. Rahmetli babam kamuda Teftiş Kurulu Başkanlığı da (CAE) yapmıştı. Babadan oğula bir meslek... Babam 1990'lı yıllarda bu görevini ifa etmişti. Aradan uzun yıllar geçti, ama meslek hakkında karşılaştırmalı bir analiz yapabilmem pek ala mümkün:

1- O yıllarda çağdaş iç denetim kavramı bilinmiyordu. Klasik teftiş mantığı hakimdi uygulamalara. Babamın odasında bilgisayar bile yoktu. Evet, odasında kalın ve ciltli mevzuat kitapları vardı. Yani mevzuat yoğun bir meslekti. Günümüzde de öyle değil mi? Şimdi, bir eleştiri getirelim mi? Evet, iç denetim doğal olaraktan mevzuat yoğun bir disiplin, ama abartıya kaçıldığı vaki değil mi? "Yalın İç Denetim" kavramı üzerinde kafa yormayı planlıyorum. Acaba yalın düşünceyi iç denetime uyarlayıp, risklere nokta atışı yapamaz mıyız? Sürekli bulgu yazan, ama yazdığı bulguları riskle odaklamayı zihninden geçirmeyen meslektaşlarımız yok mu? Yüzlerce bulgu içeren denetim raporları kurumlara ne ölçüde faydalı, düşünmemiz gerekmiyor mu? Evet, iç denetimin şirkete katkısını sorguluyor muyuz?

2- O yıllarda CIA, CFE, CCSA ve CRMA gibi sertifikalar ya yoktu veya bilinmiyordu. Ki SMMM'nin bile yeni yeni duyulduğu yıllardı. Peki, iç denetimle ilgili iş ilanlarının birçoğunda SMMM şartı yok mu? 1990'dan 2016'ya, hala SMMM konusunun iç denetimde zorlayıcı olması... Bir vakitler SMMM olmayı aklıma koymuştum, ama artık bütünüyle bıraktım. İç denetim sadece muhasebeyi içeren bir kavram mı? Hayır, değil! Elbette bir iç denetçi mali konulara yeterli seviyede vakıf olmalı, ama iç denetimin odak noktası mali işler değildir.

3- Babamın bazı yolsuzlukların üzerine gidemediğini hatırlıyorum. Zira çalıştığı kurumun başı ve onun vekili bazı yolsuzluklara karışmıştı. Evet, teftiş kurulu başkanı bu yolsuzlukların üzerine gidemiyordu. Bu kişiler daha sonra bakan ve mebus oldular... Günümüze gelelim ve şu zor soruya bir yanıt arayalım: Kamuda veya özel sektörde, iç denetçilerin (iç denetçi, kontrolör, müfettiş...) gidebileceği son kişi kim? Mesela kaç kurumda (özel sektör veya kamu) genel müdürün gider harcamaları veya aldığı kararlar iç denetime konu olabilir. Çok zor bir ihtimal... Alt seviyede çalışanların en küçük usulsüz işlemleri karşısında aslan kesilen ve soruşturma raporları neticesinde, çok sayıda alt seviye çalışanın canının yanmasına katkıda bulunan iç denetim birimleri, acaba neden CEO ve yardımcılarının hatalı kararları karşısında sus pus oluyorsunuz?

Velhasıl, meslektaşım olan babacığım, seni özlemle hatırlıyorum. Ve de 1990'lardan bugünlere dek, iç denetimin bazı zorlu sorunlarını çözemediğini iddia ediyorum.