idea worker - fikir işçisi
MOORA YAZI DİZİSİ BÖLÜM 1
04.08.2019 22:11İlgilendiğim ve öğrenmek için çaba gösterdiğim çok kriterli karar verme teknikleri (ÇKKVT) özümseme ve tanıtma sürecime ara verdiğimi fark ettim. Çok sayıda ÇKKVT mevcut ve her biri farklı ihtiyaçlar için kullanılabilir. Ben şimdilik beş tanesi ile çalışıyorum. İhtiyaç olursa, diğer teknikleri de dikkate alabilirim.
MOORA ÇKKVT kullanımı kolay, anlaşılabilir ve kolaylıkla uygulanabilir bir teknik. Tekniği anladıktan sonra, Excel yardımıyla adımları ilerletmek çok zor olmamaktadır. Nicel ya da nicelleştirilmiş nitel verileri MOORA ile kullanabiliriz. Bu yazıda MOORA oran yöntemine biraz değineceğim, ama yöntemin işlem adımlarını tek tek anlatmayacağım. Vaktim yok, bütünüyle hazır bilgiye karşıyım ve yazının çok uzamasını istemiyorum.
Örneğimizde farazi bir fabrikaya yeni makineler almak istediğimizi düşünelim. Farklı alternatifler (markalar) ve dikkate alacağımız farklı kriterler olsun. Kriter derken, fiyat ya da garanti süresi gibi kriterleri örnek olarak düşünebiliriz. Aşağıda karşılaştırma tablomuz var. A ile alternatifleri ve K ile kriterleri temsil ettiriyoruz.
|
K1 |
K2 |
K3 |
K4 |
K5 |
|
|
A1 |
30 |
12.49 |
6.26 |
10.88 |
7.61 |
|
A2 |
20 |
12.37 |
5.96 |
10.88 |
7.46 |
|
A3 |
27 |
11.1 |
6.26 |
9.92 |
6.69 |
|
A4 |
18 |
10.98 |
5.96 |
9.92 |
6.54 |
|
A5 |
24 |
11.02 |
6.28 |
9.98 |
7 |
|
A6 |
16 |
10.9 |
5.98 |
9.98 |
6.85 |
Yukardakine benzer bir tablo karşımıza gelse ve alternatifler arasından karar vermemiz talep edilse, ne düşünürüz? Pratikte, fiyat ve ikili ilişkiler özellikle öne çıkmaktadır. Yani fiyatı daha düşük molan ve tedarikçisi/üreticisi iyi tanınan… Fiyat konusu klasik düşümce yapımızın tezahürü. İkili ilişkileri ise yılların tecrübe birikimiyle harmanlama eğilimindeyiz. “Yıllardır bu işi yapıyorum ve piyasanın kurdu oldum. Kaliteyi koklarım.” cümlelerini asla küçümsemiyorum, ama firmalarımızın ve ülkemiz ekonomisinin hali ortada değil mi? Yani kıt kaynaklarımızı etkili şekilde kullanmadığımız açık değil mi? Peki, ne yapacağız? Deneyimlerimizi ve bilimi birlikte düşüneceğiz.
Normalize edilmiş matris aşağıda bulunmaktadır. Nasıl mı normalize ettik? Araştırmak önemli.
|
K1 |
K2 |
K3 |
K4 |
K5 |
|
|
A1 |
0.531577 |
0.443522 |
0.417689 |
0.432522 |
0.441567 |
|
A2 |
0.354385 |
0.439261 |
0.397672 |
0.432522 |
0.432863 |
|
A3 |
0.47842 |
0.394163 |
0.417689 |
0.394359 |
0.388184 |
|
A4 |
0.318946 |
0.389902 |
0.397672 |
0.394359 |
0.37948 |
|
A5 |
0.425262 |
0.391322 |
0.419023 |
0.396744 |
0.406172 |
|
A6 |
0.283508 |
0.387061 |
0.399006 |
0.396744 |
0.397468 |
Sıralama için değerlerse aşağıda:
|
Alternatif |
Sıralama |
|
A1 |
3 |
|
A2 |
6 |
|
A3 |
1 |
|
A4 |
4 |
|
A5 |
2 |
|
A6 |
5 |
Yani A3 alternatifi bir numara olarak karşımıza çıkıyor.
Bu yazıyı daha fazla uzatmayacağım. Sahi, bilim ve tecrübe birlikte hareket edemez mi?
—————